Ngói Lưu Ly – Dấu ấn một vương triều khơi nguồn cảm hứng thiết kế Ecopark Sofitel Villa
Đôi nét về ngói lưu ly – ngói truyền thống trong cung đình Huế
Ngói lưu ly là một loại ngói đã được dùng cho các công trình kiến trúc cổ ở Việt Nam, Trung Quốc và một số nước tại Đông Á và Đông Nam Á, chủ yếu là các công trình cho vua quan, như ở hoàng thành Huế. Loại ngói này còn được gọi là ngói âm dương. Đây là loại ngói vô cùng quen thuộc đặc biệt được sử dụng nhiều trên các mái đình, mái chùa. Gọi là ngói âm dương vì do cấu tạo của chúng. Ngói có hai phần âm và dương. Theo đó phần âm có kết cấu lớn hơn nằm dưới. Phần dương có kết cấu hình ống và nằm ở trên. Ngoài ra còn có diềm để trang trí cho ngôi công đoạn cuối cùng để hoàn thiện việc lợp ngói.
Mái nhà được lợp bằng ngói hình ống có tráng men thường gọi là ngói Thanh lưu ly (nếu có màu xanh) hoặc Hoàng lưu ly (nếu có màu vàng) theo kiểu “trùng lương trùng thiềm” (kiểu nhà kép hai mái trên một nền). Theo màu men, ngói lưu ly chia làm ba loại: hoàng lưu ly, thanh lưu ly, và bích lưu ly. Còn theo hình dạng và vị trí sử dụng, loại ngói được đặt các tên là ngói ống, ngói âm, ngói dương, ngói câu đầu, ngói trích thủy, ngói liệt.
Nguồn gốc
Tương truyền loại ngói này có nguồn gốc xuất xứ từ Trung Quốc và được chuyển giao sang Việt Nam, tuy nhiên lịch sử và các cuộc khai quật khảo cổ học chứng tỏ điều ngược lại cho thấy người Việt đã sản xuất và sử dụng những vật liệu ấy từ cả ngàn năm, trước khi người Hoa Hạ du mục xâm lăng và tước đoạt những sản phẩm trí tuệ của những bộ lạc Việt cổ thành sản phẩm của họ. Thời Nguyễn, ngói hoàng lưu ly chỉ sử dụng cho các công trình của vua, ngói thanh lưu ly dùng cho các công trình của quan lớn.
Ý nghĩa phong thuỷ
Xa xưa thì 2 thái cực âm dương đã trở thành khái niệm ăn sâu vào tiềm thức người Việt. Khái niệm âm dương không chỉ đơn thuần là quan niệm hình thành trong đời sống văn hóa người Việt mà còn trở thành triết lý của người Á Đông.
Ngói lưu ly (ngói âm dương) đại diện cho những biểu tượng của trời đất. Đặc biệt sự kết hợp ấy theo quan niệm xưa mưa thuận gió hòa, cuộc sống êm ấm ổn định. Trong kiến trúc nguyên lý âm dương được vô cùng chú trọng, vì việc xây dựng những ngôi nhà nếu có sự kết hợp hài hòa giữa âm dương sẽ giúp cho ngôi nhà và gia chủ luôn luôn san sẻ và gặp nhiều thuận lợi trong gia đình và làm ăn.
Trong quan niệm phong thủy ngói lưu ly (ngói âm dương) là sự chan hòa của trời đất, là sự dung hòa may mắn thuận lợi.
Ngói lưu ly – Dấu ấn của cung đình Huế một thời vàng son
Sau khi Huế được chọn là kinh đô, trong khoảng 1802 – 1810, để cung ứng gạch ngói cho công việc xây dựng kinh thành, hoàng thành, tử cấm thành, cung diện, quan thự, đàn miếu… triều đình đã huy động vật liệu từ khắp cả nước, ngoài ra còn huy động hàng ngàn người dân khắp nơi về kinh đô để xây dựng trên 40 lò gạch ngói. Nhưng phải đến cuối năm 1810, lịch sử ngói lưu ly mới mở ra và được viết trang đầu tiên.
Ngói được sản xuất ở Khối Thượng nay là Long Thọ liên tiếp 75 năm từ 1810 – 1885. Tới năm 1885 xảy ra biến cố “thất thủ kinh đô” làm cho đội thợ sành sứ phải về quê. Đồng thời, trận bão năm 1904 đã làm cho xưởng sản xuất ngói lưu ly ở Long Thọ sụp đổ.
Năm 1909, Thượng thư Bộ Công Võ Liêm đã tìm tới ông Bogaert. Đề nghị ông nghiên cứu những bí quyết để sản xuất ra ngói tráng men. Và sau một thời gian thì lò nung kiểu nhỏ đã được xây dựng ở Trung Quốc. Đến năm 1945, do những biến cố về chính trị, nghề ngói này lại bị gián đoạn thêm 1 lần nữa kéo dài hơn 45 năm.
Trái ngược với ngói hoàng lưu ly được sử dụng cho những cung điện Vua ngự màu vàng là biểu tượng của Thiên tử, của ánh sáng, ngói thanh lưu ly lại được sử dụng cho các công trình dành cho hoàng thân và cung của các phi tần hoàng hậu như Trường Sanh cung, Tả Vu, Hữu Vu, hệ thống trường lang,….
Để làm lên những viên ngói với ý nghĩa biểu tượng cao như vậy, người thợ ở những lò gốm cung đình xưa phải trải qua rất nhiều công đoạn, với những bí quyết riêng có mà đa phần đến thời đại hiện nay đã bị thất truyền, nhất là cách pha chế nước men tạo màu sắc đặc trưng của ngói thanh lưu ly. Ngói thanh lưu ly thích hợp cho nhưng cung điện dành cho phi tần và hoàng hậu bởi nó mang lại vẻ quý phái và thanh thoát thích vô cùng.
Ngói lưu ly – khơi nguồn cảm hứng tại Ecopark Sofitel Villa
Xứ Huế vốn là đất kinh kỳ với những đền đài, cung điện, lầu các vàng son. Bên cạnh cung điện tráng lệ của vua chúa, còn có những cung điện xa hoa của cung tần mỹ nữ, hoàng hậu. Không gian vương giả quyền quý với mái ngói thanh lưu ly sẽ được tái hiện lại rõ nét tại kiệt tác Sofitel Ecopark Villa của Chủ đầu tư Tập đoàn Ecopark sắp tới đây. Loại ngói này có tuổi thọ khá cao, ước tính phải đến 50 năm mới có dấu hiệu xuống cấp. Chính nhờ cấu tạo nửa vòng úp đã tạo ra tác dụng cho khoảng trống giữ khí, thông gió cho cả công trình.
Với sự tinh tế trong những chạm khắc, kết hợp với ngôi nhà tạo những đường nét nhấp nhô uốn lượn uyển chuyển mềm mại khiến cho các căn biệt thự Ecopark Sofitel Villa trở nên bề thế sang trọng, mà không ai đi qua là không đứng lại ghé nhìn chiêm ngưỡng.